برنامه ریزی درسی
برنامه ریزی چیست؟
برنامه ریزی درسی چسیت و چطور برنامه ریزی درسی کنیم؟
بهترین برنامه ریزی درسی چه ویژگی های دارد؟
آیا خودمان باید برنامه ریزی درسی انجام بدیم یا حتما باید مشاور برنامه ریزی درسی انجام دهد؟
از چه زمانی و چه مقطع تحصیلی بهتر است که برنامه ریزی درسی داشته باشیم؟
دفتر برنامه ریزی درسی چیست و ایا حتما باید دفتر برنامه ریزی درسی داشته باشیم؟
معیار و مبنای برنامه ریزی درسی چیست؟
برنامه ریزی ماهیانه یا هفتگی یا روزانه ؟
برنامه ریزی پلی است میان نقطه کنونی و نقطه ای که میخواهیم به آنجا برسیم. در حقیقت برنامه ریزی فرایندی برای رسیدن به اهدافمان است
مراحل برنامه ریزی:
۱-انتخاب هدف درست
۲- تصمیم گیری برای انجام آن
۳- طراحی مسیر از ابتدا تا انتها
۳-اماده سازی شرایط و امکانات
۴-پیاده سازی
۵-فیدبک و اصلاح(کنترل و نظارت پیوسته برای عدم انحراف از مسیر)
برنامه ریزی درسی چیست؟
برنامه ریزی درسی فرایندی است که با انجام ان قرار است به یک هدف مطالعاتی برسیم. مثلا برای موفقیت در یک آزمون یا موفقیت درامتحانات مدرسه یا کنکور و …
البته فراموش نکنیم که موفقیت یک مساله نسبی است و هر کس زمانی موفق است که بتواند از تمام ظرفیت های خود استفاده کند و راندمانش در انجام ان کار ماکزیمم باشد . به بیان دیگر مهم این است که ما با کسب دانش و تغییرات لازم بتوانیم بهترین ورژن خودمان را پیاده کنیم. و اگر کسی نهایت راندمان خود را پیاده کند ولی به نتیجه دلخواه نرسد احتمالا یا هدفش را درست انتخاب نکرده و یا مسیر را اشتباه رفته طوری که ممکن است خودش هم متوجه اشتباهاتش نشده باشد.
یک برنامه ریزی اصولی و علمی میبایست یک سری ویژگی داشته باشد در غیر اینصورت انجام دقیق و با جدیت یک فرایند اشتباه نتیجه ای دلخواه به همراه ندارد
برنامه ریزی بر اساس پتانسیل ها و ظرفیت ها و شرایط خاص هر فرد میبایست تدوین شود . پس یک برنامه ریزی عمومی و یا برنامه ریزی یک فرد دیگر حتی اگر موفق شده است ، قطعا برنامه مناسبی برای من نخواهد بود.پس برنامه ریزی درسی هر فرد باید کاملا اختصاصی و انحصاری باشد.
برنامه ریزی درسی باید انعطاف پذیر و قابلیت اجرایی داشته باشد. داشتن یک برنامه غیر قابل انعطاف منجر به عدم اجرای صحیح برنامه و عقب ماندن از برنامه و درنهایت کنار گذاشتن برنامه می شود
طبیعی است که برنامه ریزی برای یک ماشین با برنامه ریزی برای یک انسان متفاوت است و ممکن است به هر دلیلی آمادگی اجرای یک برنامه وجود نداشته باشد . پس برنامه ریزی حتما میبایست قابلیت انعطاف پذیری و جبران داشته باشد.
برنامه ریزی مطالعاتی نباید بر اساس اجرا در یک ساعت معین باشد،برنامه ای که فقط در یک ساعت معین اجرا شود قطعا قابلیت اجرایی نخواهد داشت . لذا زمانبندی بر اساس انجام در یک ساعت معین اشتباست پس برنامه نباید تایم بندی داشته باشد .
فقط میبایست معین شود که در طول یک روز میبایست چه دروسی مطالعه شوند ،هر کدام به چه میزان و چگونه.
پس زمان دقیق برای شروع و اتمام هر درس و کل مطالعه باعث عدم اجرای برنامه خواهد شد.
زمان برنامه ریزی نیز نباید با مقایسه با سایرین تعیین گردد. زمان مطالعه هر شخص بر مبنای پتانسیل جسمی و ذهنی او تعیین میشود و اگر نیاز به افزایش زمان باشد میبایست با کمک مشاور با متد های علمی افزایش یابد . پس زمان مطالعه هر فرد کاملا اختصاصی و بر اساس شرایط فردی او تعیین میشود.
برنامه ریزی درسی میبایست بر مبنای یک الگوی درست و علمی باشد. اگر به موقع مرور کنیم، به موقع پیشروی کنیم، به موقع تست بزنیم، به موقع جمع بندی کنیم و به موقع اماده باشیم تلاش ما ارزشمند است درغیر اینصورت اگر الگوی مطالعاتی و الگوی حرکتی اشتباهی داشته باشیم با تلاش بینهایت هم موفق نمیشویم. تعیین الگوی صحیح مطالعاتی میبایست توسط مشاور تحصیلی تعیین شود.
در برنامه ریزی درسی باید به نقاط ضعف و قوت توجه شود . البته این به معنای اختصاص زمان بیشتر برای نقاط ضعف نیست . بلکه باید با تشخیص مشاور عمل کرد .
تعادل مطالعاتی یکی از عوامل مهم در برنامه ریزی درسی است.به عنوان مثال ممکن است تصمیم بگیرید در یک بازه زمانی فقط دروس اختصاصی بخوانید، یا فقط دروسی که ضعف دارید بخوانید، یا فقط دروس پایه بخوانید . که این تصمیم زحمات شما را به هدر خواهد داد. تعادل مطالعاتی باید برای همه دروس رعایت شود.
تعداد دروس باید در طول روز ماکزیمم باشد مگر در زمانهای جمع بندی .یعنی مطالعه بصورت تکدرس اشتباست. دلایل زیادی وجود دارد که اثبات میکند باید در طول روز تعداد درس ها باید ماکزیمم باشد . یکی از دلایل شهودی که نیاز به پیش زمینه خاصی ندارد این است که وقتی یک درس را امروز مطالعه میکنیم و روز های اینده هم درس های دیگر را پیش میبریم ، هر درس برای اینکه دوباره نوبتش شود مدت زمان زیادی طول میکشد و باعث فراموشی مطالب قبل و هدر رفتن زحمات شما می شود. به بیان دیگر ما میبایست مرور را در بازه های زمانی کوتاه انجام دهیم و نباید وقفه ایجاد شود.
برنامه ریزی درسی براساس اینکه در کدام مرحله از کار هستیم الگوهای متغیری دارد و همیشه یکسان و یک شکل نیست. پس یک برنامه خوب در برهه های زمانی مختلف الگو ها و قوانین متفاوتی دارد.
برنامه ریزی درسی مناسب که قابلیت اجرایی داشته باشد بهتر است که توسط مشاور متخصص انجام شود ، چون داوطلب تخصصی در زمینه مشاوره ندارد و با روش صحیح و خطا حرکت میکند . اصول علمی برنامه ریزی و الگوی مناسب را در هر زمان نمی داند و غالبا تلاش میکند رفتاری مشابه افراد موفق یا رتبه های برتر داشته باشد که با توجه به ویژگی اختصاصی بودن برنامه ،این کار غالبا به نتیجه نمیرسد. البته استثنا هم وجود دارد و ممکن است بین ده هزار نفر داوطلب، پنج نفر بتوانند برنامه خود را نسبتا مناسب مدیریت کنند.که چرایی آن در این مقاله نمیگنجد.
بهترین زمان برای برنامه ریزی درسی، اولین روزی است که هدف خودمان را پیدا کرده ایم و می دانیم جه میخواهیم و بهترین زمان بعد از آن ،همین امروز است. پس اگر هدف دارید لحظه ای برای رسیدن به هدفتان درنگ نکنید .
برنامه ریزی در ذهن نباید انجام شود و برای اینکه از مسیر خارج نشویم و بتوانیم از عملکرد خودمان فیدبک بگیریم، میبایست برنامه مشاور و برنامه اجرا شده را ثبت کنیم و روزانه و هفته ای و ماهانه بدانیم که طبق خواست مشاور از لحاظ کیفی و کمی باید چکار میکردیم و چقدر از آن را پیاده کرده ایم . عدم ثبت برنامه شما را دچار روزمرگی میکند و از جدیت و دقت شما می کاهد و به خود و مشاور اطلاعات غلط خواهید داد و در نتیجه راندمان به طرز چشمگیری کاهش می یابد. البته نیاز نیست این ثبت حتما در دفتر برنامه ریزی باشد . میتواند در هر جایی که راحتتر و در دسترس تر باشد اطلاعات به صورت دایمی و منظم ثبت گردد.
معیار و مبنای برنامه ریزی نباید عملکرد سایر داوطلبان باشد ، لذا مقایسه با سایرین از جنبه های مختلف مانند زمان مطالعه، منبع مطالعه، تعداد دفعات مرور کتاب، میزان پیشروی مطالب و … قطعا اشتباست . خودتان را فقط با روز های قبل خودتون مقایسه کنید و سعی کنید هر روز از لحاظ کیفی و کمی عملکرد بهتری داشته باشید و هر روز رضایت بیشتری از خودتان داشته باشید. اگر این احساس را ندارید مطمعن باشید که از تمام ظرفیت خود استفاده نمیکنید و هر نتیجه ای هم حاصل شود یقیقا بهترین نتیجه ای که میتوانستید کسب کنید نخواهد بود.
برنامه ریزی میبایست به صورت روزانه انجام شود و برنامه هفتگی و ماهیانه یک متد اشتباست، در برنامه ریزی روزانه ، برنامه اجرا شده شما در برنامه روز های آینده تاثیر میگزارد ولی در برنامه هفتگی و ماهیانه شما زمان های زیادی را از دست میدهید ، دچار روزمرگی میشوید، و نمیتوانید از عملکرد روزهای قبل خود فیدبک بگیرید.لذا یه برنامه اصولی و علمی حتما باید روزانه باشد و این طبیعی است که برنامه مشاور با برنامه اجرا شده داوطلب تا حدودی متفاوت باشد.
مواردی که گفتیم بخش های مهمی از ویژگی های برنامه ریزی درسی بود و موارد دیگری نیز وجود دارند که مشاور تحصیلی میبایست به آن بپردازد . ضمنا توجه به این ویژگی ها دلایل علمی زیادی دارد که در سایر مقالات به آنها میپردازیم.
مصطفی شهداد،مشاور تحصیلی و برنامه ریز آموزشی
جهت مشاوره و برنامه ریزی توسط تخصصی ترین مرکز مشاوره تحصیلی کشور میتوانید نسبت به رزرو جلسه مشاوره اقدام کنید.
